Ἀνολοκλήρωτο μὰ ἀναγκαῖο

Μὲ ἀφορμή αὐτὴν τὴν ἀνάρτηση.

Ἐπιγραμματικά:

1. Τὸ δίλημμα ἦταν μεταξὺ ἀνταλλαγῶν πληθυσμῶν καὶ σφαγῶν (ἐθνικὰ κράτη) καὶ ἀνταλλαγῶν πληθυσμῶν καὶ σφαγῶν (Ὀθωμανικὴ Αὐτοκρατορία).

Ὄχι μεταξὺ συμβίωσης καὶ σφαγῶν. Πάμπολλα τὰ παραδείγματα ὑποχρεωτικῶν μετακινήσεων πληθυσμῶν, ἐποικισμῶν, σφαγῶν καὶ ὑποχρεωτικῶν ἐξισλαμισμῶν ἀπὸ τοὺς Ὀθωμανούς. Τὸ πρόβλημα, λοιπόν, εἶναι πῶς ἐπιθυμεῖ κάποιος νὰ γινόταν ἡ ἴδια δουλειά. Τῆς ἐθνοκάθαρσης. Δὲν συζητάω ἂν δὲν πρέπει νὰ γίνεται, θεωρῶ δεδομένο ὅτι θὰ γινόταν, ὅπως πάντοτε γίνεται: Μὲ τὴν νομικὴ ὑπόσταση καὶ δικαιολογία τῆς Σαρίας ἢ μὲ ἐκείνη τοῦ δυτικοῦ ἐθνοκράτους; Ἂς μὴν ξεχνᾶμε ὅτι καὶ ὁ Κεμάλ (τὸ 1919), καὶ ὁ Σουλτάνος (τὸ 1914), Τζιχὰντ κήρυξαν. Ὄχι μόνο ὁ Σουλτάνος-Χαλίφης. Παίξαμε, καὶ ἀλλοῦ χάσαμε ἀλλοῦ κερδίσαμε. Κάποιοι τὴν πλήρωσαν πολὺ περισσότερο. Ὅσον ἀφορᾶ τὸν κύριο σκοπό, φυσικὰ καὶ χάσαμε.

2. Ἡ συμβίωση δὲν εἶναι ἀπὸ μόνη της, χωρὶς ὅρους, κάτι τὸ θετικό.

Μπορεῖ νὰ λαμβάνει χώρα ὑπὸ καθεστὼς ρατσισμοῦ. Δὲν ἦταν οἱ Χριστιανοὶ αὐτοὶ ποὺ δὲν ἄντεχαν τὴ συμβίωση μὲ τοὺς Μουσουλμάνους αὐτὴ καθεαυτήν, π.χ. λόγῳ διαφορετικῆς θρησκείας. Δὲν ἦταν δηλαδή, ἡ θρησκεία ὁ λόγος ποὺ «ἔδιωχναν» τοὺς Μουσουλμάνους ἀπὸ τὰ ἐδάφη ποὺ ἀπελευθέρωναν. Ἁπλά, δὲν ἄντεχαν τὴν συμβίωση ὑπὸ ὅρους ὑποτέλειας καὶ ἀνισότητας. Ἀντίστροφα: Οἱ Μουσουλμάνοι δὲν ἀποδέχονταν μιὰ ζωὴ καὶ μιὰ πολιτεία ὅπου ἦταν πραγματικὰ ἴσοι ἀπέναντι στὸ νόμο. Γι’ αὐτὸ τὸ λόγο, ἀκόμη κι ἂν δὲν τοὺς ἔδιωχναν ἀπὸ τὰ χριστιανικὰ (σερβικά, ἑλληνικὰ κ.λπ.) ἐδάφη, αὐτοὶ (θά) σηκώνονταν καὶ (θά) ἔφευγαν στὰ ὀθωμανικά.

3. Γιατί καταλήξαμε σὲ ἐθνικὸ κράτος;

Δὲν «φταῖν» οἱ Ἕλληνες τοῦ 1821 ἂν οἱ ἄλλοι Βαλκάνιοι κάθισαν στ’ ἀβγά τους. Οὔτε ἔφταιγαν καὶ γιὰ τὸ γεγονὸς ὅτι ἀντικειμενικὰ τὴν πρωτιὰ στὸ ἐμπόριο, τὴ μόρφωση κ.λπ. τὴν εἶχαν οἱ ἴδιοι κι ὄχι οἱ Βούλγαροι καὶ οἱ Σέρβοι. Πολιτισμός, παιδεία, σήμαινε ἐξελληνισμός. 1.000 χρόνια ἔτσι γινόταν. Οὔτε ὁ Ρήγας δὲν σκέφτηκε τὴν ἰσοτιμία πολιτισμῶν (μόνο ἀτόμων), γιατὶ ἦταν προφανὲς ὅτι αὐτὴ δὲν εἶχε τὶς προϋποθέσεις νὰ λειτουργήσει. Κι οὔτε διαμαρτύρονταν ἀκόμη, τότε, οἱ Βούλγαροι γιὰ τὰ ἑλληνικὰ στὴν θεία λειτουργία. Ἄρα; ἄρα, ἁπλά, ἔκατσαν στ’ ἀβγά τους. Τὰ περὶ καταπιεστῶν Φαναριωτῶν στὴν Μολδοβλαχία, τὰ ἀκούω βερεσέ. Ἐθνικὸ κράτος, λοιπόν, ἔκαμαν οἱ Ἕλληνες (καὶ μάλιστα, πρῶτοι) γιατὶ ἁπλούστατα κανεὶς δὲν τοὺς ἀκολούθησε τὸ ’21. Οὔτε Χριστιανοὶ οὔτε, φυσικά, καὶ Τοῦρκοι (ὅπως πίστευε ὁ Ρήγας). Ἔμειναν μόνοι τους. Νὰ περίμεναν οἱ Ἕλληνες τοῦ ’21 μήπως καὶ τοὺς Ἀρμένιους νὰ τὸ καλοσκεφτοῦν κανὰν αἰώνα ἀκόμη;