Εἶσαι ὅ,τι ἔχεις, ἀλλὰ καὶ ὅ,τι δὲν ἔχεις καὶ τὸ θὲς ἢ τὸ μισεῖς. Εἶσαι ὅ,τι ἔκανες (χωρὶς γυρισμό) καὶ κάνεις, ἀλλὰ κι ὅ,τι φαντάστηκες ὅτι ἔκανες (πάλι χωρὶς γυρισμό), ἀλλὰ καὶ ὅ,τι διάλεξες νὰ μὴν κάνεις, ὅ,τι περιφρόνησες νὰ κάνεις. Δὲν μπορεῖς νὰ πεῖς σὲ κάποιον: «Σημασία (γιὰ μένα) ἔχει τί εἶσαι κι ὄχι τί κάνεις». Οὔτε νὰ πεῖς: «Σημασία ἔχει ὅτι θὲς-δὲ-θὲς εἶσαι εἰκόνα θεοῦ» (ἥμαρτον, μὴν σχολιάσει κανάς θρῆσκος τώρα, παράδειγμα ἔδωσα) καὶ γι’ αὐτὸ νὰ χαίρεσαι» -λὲς καὶ ἀρκεῖ αὐτὸ γιὰ νὰ κάνεις τὸ καλὸ καὶ νὰ χαίρεσαι. Φανταστικὰ (ὅσα θὰ ἤθελες ἀλλὰ δέν…) ἢ μή, τὸ τί εἶσαι συνδέεται, θὲς δὲ θὲς, μὲ κάποιες πράξεις καὶ μὴ πράξεις, σκέψεις καὶ ἀντισκέψεις, μὲ κάποια κατοχὴ καὶ μὴ κατοχή. Οὔτε τὸ ἀνάποδο μπορεῖς νὰ πεῖς, ὅτι σημασία ἔχει μόνο ἡ πράξη καὶ ἡ σκέψη, κι ὄχι κι ἐκεῖνο ἀπὸ τὸ ὁποῖο πηγάζουν αὐτές. Ὅλα αὐτὰ συγχωνεύονται, ἀνεβοκατεβαίνουν, ἀλλάζουν ἀξία καθένα τους γιὰ τοὺς ἄλλους ἢ γιὰ σένα. Τὸ ζητούμενο εἶναι πόσο σταθερὸς εἶσαι, πόσο σκληρὸς εἶσαι. Τί ἀνυπόφορο ἡ διαχείριση τῆς ἀνθρώπινης ἀστάθειας. Σὲ ἀποτιμοῦν καὶ ὡς ἀνεπαρκὴ μετά, ἔστω μὲ λόγο εἰλικρινοῦς συμπάθειας («κάνει ὅ,τι μπορεῖ, ἀλλὰ ἔχω τὸ αἴσθημα τοῦ ἀνικανοποίητου»), καὶ ψάχνουν ἀντικαταστάτη χωρὶς (καὶ μὲ αὐτόν) νὰ ἔχουν ἁπτὲς ἀποδείξεις. Μερικοὶ ἄνθρωποι -δὲν εἶναι ὅτι ἁπλῶς «δὲν εἶναι γιὰ τὰ κυβικά μας» (ἢ «αὐτοὶ γιὰ τὰ κυβικά μας»), εἶναι ὅτι- ἀρέσκονται στὸν ἴλιγγο, περνᾶνε καλὰ μέσα ἀπὸ τὸν βασανισμό (δικό τους ἢ ἄλλων) καὶ τὴν ἀστάθεια κλαίγοντας στὸ ἐνδιάμεσο καὶ ἀναζητώντας τὸ τραγελαφικὸ ὡς ψυχικὴ πληρότητα καὶ ἀνώτερη διαίσθηση. Πολὺ συχνά, τελικὰ καταλήγουν στὸ ἀκριβῶς ἀντίθετο: Σὲ μιὰ νεκρικὴ σταθερότητα, ποὺ δὲν εἶναι ἡ ἴδια μὲ τὴν ἐξαρχῆς σταθερότητα καὶ ἀπαιτούμενη σκληρότητα. Καὶ εἶναι κι αὐτὴ πηγὴ δυστυχίας, ἄλλου τύπου, ὅπως προηγουμένως ἡ χαρούμενη-δυστυχὴς ἀστάθεια. Ὅπως καὶ ἡ ἀλαζονεία ὅτι μπορεῖς νὰ ξεπεράσεις τὴ φύση (ἐνῶ ὑποκύπτεις στὸν πειρασμὸ τὴν ἴδια στιγμη), ἡ ὁποία ἀντικαθίσταται ἀπὸ ἕνα ἀτέρμονο πολυετὲς αὐτομαστίγωμα καὶ αὐτοπροσβολή, τάχα ὡς τὸ βαρὺ κόστος καὶ τίμημα ποὺ πρέπει νὰ πληρώσεις γιὰ τὴν ἐξιλέωσή σου -ἐξιλέωση ποὺ δὲν μπορεῖ νὰ γίνει ἔτσι (ἀφοῦ τὸ ἐπιτίμιο δὲν μπορεῖς ούτε ἔχεις τὸ δικαίωμα νὰ τὸ διαλέξεις ἐσύ), ὥσπου τελικὰ ἀπὸ τὸ πολὺ αὐτομαστίγωμα πονᾶς κι ἔρχεται ὁ κυνισμὸς καὶ ἡ ἀναισθησία καὶ λὲς ἐπιτέλους «ναί, πρέπει νὰ ἀγαπᾶμε καὶ τὸν ἑαυτό μας γιατὶ ἀλλιῶς δὲν μποροῦμε νὰ ἀγαπᾶμε τοὺς ἄλλους», καὶ πάλι ὄχι ὅμως μὲ τὴν ἀγαθὴ ἀρχικὴ χριστιανικὴ σημασία, ἀλλὰ μὲ τὴν συνεχιζόμενη συναισθηματικὴ ἀστάθεια τοῦ ἀνθρώπου ποὺ ἦταν ἀνομολόγητα ἰδιοτελὴς (ἐνίοτε καὶ πιὸ ἰδιοτελὴς π.χ. ἀπὸ ἕναν ἄλλον, ποὺ θεωρεῖ δεδομένη τὴν ἐργαλειακότητα τῶν ἀνθρώπινων σχέσεων καὶ τὴν ἰδιοτέλεια, καὶ δὲν τὴ θεωρεῖ ἢ κακὴ ἢ ποθητή) μὲ τὸ νὰ κηρύσσει τὸν πόλεμο στὴν ἰδιοτέλεια τσακίζοντας ὅποιους βρεῖ μπροστά του ὡς κατώτερους ἢ μὲ ἀδυναμίες. Εἶναι τότε (μὲ τὸν κυνισμό), ὅταν κλείνουν ὅλοι οἱ διακόπτες τους καὶ μιλᾶ ὁ αὐτόματος τηλεφωνητής, ὁ αὐτόματος πιλότος. Καὶ τοῦ μιλᾶς σὰ σὲ νεκρό. Φάγαμε μερικοὶ τὰ νειάτα μας μιλώντας σὲ τέτοιους νεκρούς, τοὺς τραντάζαμε μὲ ἐνδιαφέρον, γιὰ νὰ καταλάβουν. Τὰ καλύτερά μας χρόνια χάθηκαν, κάποιων. Τίποτα. Τώρα, ἀπὸ τὸν τάφο τους μᾶς κλείνουν τὸ μάτι, καὶ συμφωνοῦν: Σωστὰ τὰ λέγαμε, μᾶς εἴπανε. «Δὲν ὑπῆρχε λόγος ἀγανάκτησης». Nec plus ultra. Αὐτὰ εἶναι γιὰ ἐκείνους ποὺ ἀντιλαμβάνονται τὰ ὅρια μόνο ἀφότου τὰ σπάσουν, ὅπως λέει κάποιος γιὰ τὴ διαφορὰ μεταξὺ χριστιανικῆς ἁμαρτίας καὶ ἀρχαίας ὕβρεως. Αἴ, τότε, γιατί τότε οἱ ἴδιοι (ποὺ ἀντιλαμβάνονται τὰ ὅρια) μᾶς λένε ὅτι πιστεύουν κι ὅτι πρέπει; Γι’ αὐτὸ μπορεῖ κάποιος νὰ τοὺς λέει (ἐξ ὑπαρχῆς): Δὲν μπορεῖς νὰ θέλεις αὐτὸ ποὺ θέλω ἐγώ. Ἐννοῶντας τὴν ἀνικανότητα νὰ θελήσουν σταθερότητα μὴ νεκρική, καὶ νὰ βάλουν ἔργοις τέρμα στὴν συναισθηματικὴ ἀστάθεια.

Advertisement