οἰκογενειακά

Διαβάζω σὲ τοῖχο συγγραφέως, ἀπ’ τὰ παλιά της καὶ μὲ ἀφορμὴ τὴν παιδοκτόνο μητέρα, διάφορα κατὰ τῆς οἰκογένειας. Δὲν θὰ κρίνω ἠθικὰ τὸ πράγμα ἐδῶ. Ἡ κοινοκτημοσύνη παιδιῶν καὶ γυναικῶν ἦταν ἕνα παμπάλαιο ὀλιγαρχικὸ ἀριστοκρατικὸ ἰδεῶδες (Πλάτων, Σπάρτη), ποὺ οἱ Ἀριστεροὶ πῆραν καὶ ἀνακήρυξαν ὡς ἀπελευθερωτικὸ καὶ δημοκρατικό, πάλι μὲ μιὰ λογικὴ «χρησιμοποιῶ τὰ ὅπλα τοῦ ἀντιπάλου». Ὁ Μὰρξ κάπου λέει ἐπιχειρηματολογώντας: Ἀφοῦ ἕως τώρα στὴν πράξη ὑπῆρχε ἀτύπως πολυγαμία στὸ ἀστικὸ καθεστώς, τώρα μὲ τὸν κομμουνισμὸ ἡ ὑποκρισία θὰ καταργηθεῖ, μὲ τὴν ἀντικατάσταση τῆς οἰκογένειας κ.λπ. Προσοχή, μὴν ἀρχίσουν ἐδῶ μικροαστικὲς σκέψεις καὶ σχόλια «ἀντικομμουνιστικά». Γιατὶ οἱ ἀπέναντι ἀπὸ τὸν Μὰρξ ἔκαναν αὐτὸ ποὺ πρότεινε ὡς σωστὸ ὁ Μάρξ. Τὸ θέμα εἶναι ὅτι οἱ «ἀστοὶ» εἶχαν τὰ μέσα νὰ συντηροῦν -ὅπως οἱ Μουσουλμάνοι- 2 ἢ 3 ἐρωμένες ἐκτὸς ἀπὸ τὴ γυναίκα τους. Οἱ «προλετάριοι» καὶ ἡ μεσαία τάξη δὲν εἶχαν. Οὔτε θὰ ἀποκτοῦσαν ἂν τὸ εἰσόδημα καὶ τὰ μέσα παραγωγῆς «μοιράζονταν». Ὡστόσο, οἱ πρακτικὲς καὶ οἱ προτάσεις αὐτὲς παρέμεναν σὲ ἕνα στενὸ κύκλο ἀστικὸ καὶ ἐπαναστατικὸ ἕως τὸν Β΄ Παγκόσμιο.

Τὸ ζήτημα εἶναι ὅτι μεταπολεμικά, στὰ πλαίσια τῆς μαζικῆς δημοκρατίας, τῆς ἀνόδου τοῦ μορφωτικοῦ ἐπιπέδου, τέτοιες ἰδέες ἔγιναν προσιτὲς σὲ «πλατιὲς μάζες», ποὺ μποροῦσαν πλέον νὰ ἀγοράσουν ἢ νὰ δανειστοῦν βιβλία καὶ νὰ ξεφύγουν ἀπὸ τὴν παραδοσιακὴ μονογαμικὴ ἀντίληψη. Στὴν καλή μας Ἀριστερὰ ἐμφανίστηκαν τρόποι πραγμάτωσης, ὅπως π.χ. τὰ κοινόβια. Ἀκόμη καὶ σὲ κύκλους -γιὰ νὰ ἀναφερθοῦμε στὴν Ἑλλάδα- ἀναρχορθόδοξων διατυπώθηκε ἕνας συνδυασμὸς ἐλευθεριότητας (τὸ δόγμα τῆς ἐλευθερίας μὲ ἱεράρχηση πολλαπλῶν σχέσεων καὶ σύγχυση φιλίας-ἐρωτικῆς διάθεσης) καὶ ἐκσυγχρονισμένης ὀρθόδοξης παράδοσης. Ὅπως βέβαια λέει ὁ Κονδύλης, στὴ Δύση καὶ σὲ εὐρύτερο κοινωνικὸ πλαίσιο ὅλα αὐτὰ τὰ ἐπαναστατικὰ ἐφαρμόστηκαν μόνο ὡς καρικατούρα τῆς ἀρχικῆς ἀπελευθερωτικῆς ἰδέας, π.χ. ἡ προτροπὴ γιὰ θεσμοθετημένη πολυγαμία κατεβαίνοντας ἀπὸ τὸ ἐπίπεδο τῆς διανόησης ὣς τὸ ἐπίπεδο τοῦ λαοῦ ἔγινε κατανοητὴ ἀπὸ τὸν τελευταῖο ὡς χαλαρότητα στὸ θέμα τῆς συζυγικῆς καὶ γενικὰ συντροφικῆς ἀπιστίας. Φυσικὸ ὅμως εἶναι ὅτι τὸ παλαιότερο πρόβλημα παρέμενε: Μόνο οἱ ζάπλουτοι μποροῦσαν νὰ συντηροῦν θεσμικὰ 2-3 ἐρωμένες / γκόμενες / γυναῖκες (οἱ ὅροι ἐνδεικτικά). Οἱ λοιπὲς κοινόχρηστες γυναῖκες νεαρῆς ἠλικίας ἦταν ἀναγκασμένες νὰ περιοριστοῦν -ὡς πρὸς τὶς παροχὲς πρὸς τὶς ἴδιες- στὴν παροχὴ πρὸς αὐτὲς μιᾶς δωρεὰν μπύρας μὲ ἀκουστικὴ κιθάρα καὶ Πὶνκ Φλόυντ σὲ κάποιο καλοκαιρινὸ ἐρημονήσι, πέρα ἀπὸ τὴν δουλεία τῆς εἰσόδου τῆς γυναίκας στὰ διάφορα ἐπαγγέλματα ἐκτὸς οἰκοκυρικῶν (μεροδούλι-μεροφάι). Ἤ, ἐναλλακτικά, ὡς παραμύθιασμα. Κέρδιζαν βέβαια τὸ δικαίωμα νὰ γίνουν «ἀστοὶ ἄνδρες» (ἀφοῦ γιὰ τοὺς «προλετάριους» συνήθως μόνο ἡ πορνεία ὑπῆρχε ὡς δυνατότητα ἀπιστίας, καὶ ὄχι «ἀνδρικὰ πορνεῖα» γιὰ «προλετάριες»), ἀλλὰ μόνο ὡς πρὸς τὸ ζήτημα τῆς ἐλευθεριότητας νὰ ἔχουν πολλοὺς ἐραστὲς καὶ ὄχι ὡς πρὸς τὶς οἰκονομικὲς δυνατότητες νὰ εἶναι ἀνέμελες οἰκονομικά, ὅπως ὁ ἀστός.

Παράλληλα, μὲ τὶς πρόσφατες τάσεις καὶ καταστάσεις σὲ διάφορες ἐκφάνσεις τῆς κοινωνικῆς ζωῆς, π.χ. βιομηχανία πορνό, κορωνοϊός, κίνημα μυ-τού, ὁ ἀτομικισμὸς ἐν μέρει καταντᾶ νὰ διαλύει τὴν ἴδια τὴν ἀνάγκη γιὰ πραγματικὲς σεξουαλικὲς σχέσεις. Κάποια μπορεῖ νὰ ἀγαπήσει τὸ σκυλάκι της ἔχοντας ἀπογοητευτεῖ ἀπὸ τοὺς ἄντρες. Ὁ κορωνοϊὸς καὶ ἡ σχετικὴ φοβία ἀπὸ τὴ μιὰ ὁδήγησαν σὲ περισσότερο συντηρητισμό (σεξουαλικὰ διαθέσιμη μόνο ἡ ἐνήλικη γυναίκα-σύζυγος τοῦ σπιτιοῦ στὸ ὁποῖο κατοικεῖ ἕνας ἄνδρας) κι ἀπὸ τὴν ἄλλη τὴν ἐπικράτηση τῆς φοβίας μὴν κολλήσουμε ἔναντι τῆς σεξουαλικῆς ἐπιθυμίας. Ἡ τεράστια σὲ μέγεθος βιομηχανία πορνὸ κάνει περιττὴ στὰ μάτια δισεκατομμυρίων τὴν ὕπαρξη ἄλλου ἀνθρώπινου πλάσματος -πόσο μᾶλλον τῆς οἰκογένειας. Ὅπως συμβαίνει μὲ κάθε ἰδέα, καὶ οἱ ἐπαναστατικὲς ἰδέες ἀφοῦ αὐτονομήθηκαν, χάθηκαν στὰ πελάγη τῶν ἐξελίξεων τῆς ὕστερης νεοτερικότητας, χάνοντας κάθε «ἐπαναστατικότητα» ὅπως οἱ πατέρες τῆς Ἐπανάστασης ἐννοοῦσαν τὴν ἐπαναστατικότητα.

Advertisement