ὑποχρεώσεις

Οἱ Ἀθηναῖοι τοῦ Περικλῆ ὑπάκουγαν στὶς ἀποφάσεις τῆς κοινότητάς τους ἀκόμη καὶ ὅταν διαφωνοῦσαν μὲ αὐτές, καὶ ἴσως καὶ τὶς ἀσπάζονταν συνειδησιακὰ ἐπειδὴ καὶ ἀφοῦ πρῶτα ἀκούγονταν ὅλες οἱ ἀπόψεις προσεκτικά, καὶ δὲν προβαλλόταν μόνο μία οὔτε δαιμονοποιοῦνταν οἱ ἄλλες. Ὑπῆρχε ἡ ἐγγύηση γιὰ τὴν καταρχὴν ἰσότητα πρὸ τῆς ἀπόφασης. Ἡ Ἀλήθεια τοῦ «Κράτους» τους δὲν ἦταν τὸ Κράτος-Ἀλήθεια. Δηλαδή, ἡ φορὰ τῆς διαδικασίας γιὰ τὴ διαμόρφωση τῆς ἀθηναϊκῆς Ἀλήθειας ἦταν ἀπὸ τὰ κάτω πρὸς τὰ πάνω. Βέβαια, ἄλλο ὑποχρεώσεις καὶ ἄλλο ἁπλὲς προτροπές, καὶ ἡ ἀρχαία Ἀθήνα δὲν προέτρεπε, γιατὶ δὲν εἶχε αὐτονομημένο-σταθερὸ κρατικὸ μηχανισμό, ποὺ νὰ ἀσχολεῖται καὶ νὰ ρυθμίζει τὰ πάντα.

Συνήθως, στὰ πλαίσια τοῦ «δικαιώματος νὰ εἶσαι ἄθεος» ἀντιμετωπίζεται εἰρωνικὰ (τί εἰρωνεία! Τὸ Δικαίωμα ἔγινε Καθεστώς) ἡ ὀπτικὴ περὶ τοῦ ἄθεου κράτους ὡς ὁλοκληρωτικοῦ, ἢ ἀνυπόστατα συσχετίζεται μὲ νεοφιλελεύθερες ἀντιλήψεις. Τὸ τελευταῖο ἐκφέρεται συνήθως ἀπὸ ἀριστερόστροφες προκαταλήψεις ποὺ περιστρέφονται ποικιλόμορφα ἀλλὰ ἔμπρακτα γύρω ἀπὸ τὸ κράτος (π.χ. στὴν Ἑλλάδα, ἡ ἀκρο/Ἀριστερὰ ποὺ διορίστηκε ἀπὸ τὸ ΠΑΣΟΚ καὶ ἔκτοτε σκίζει τὰ ροῦχα της γιὰ τὸ κράτος, ἐνῶ κατὰ τὰ ἄλλα μισεῖ τὸ ἔθνος-θρησκεία ποὺ ἔφτιαξε αὐτὸ τὸ κράτος στὸ ὁποῖο διορίστηκε* καὶ τὸ ὁποῖο ἔχει καταστεῖ μηχανισμὸς ἀέναης ἀναπαραγωγῆς της). Αὐτὰ ὅμως (νεοφιλελεύθεροι-σοσιαλδημοκρατία) εἶναι τελείως ρηχὴ ὄψη τοῦ ζητήματος. Ἡ ἀνθρώπινη κοινωνία καὶ ἡ πολιτικὴ θέσμισή της δὲν μπορεῖ νὰ βασιστεῖ στὸ μεταφυσικὸ μηδέν. Ἂν δὲν βρεθεῖ κάποιος ποὺ νὰ ὑπαγορεύσει τὴ μεταφυσικὴ στὴν κοινωνία καὶ τὸ κράτος-παράγωγο τῆς κοινωνίας, ἂν δὲν ἐπιτρέπεται δεσμευτικὰ νὰ παίξει τὸ ρόλο αὐτὸ κάποια θρησκεία (π.χ. τῆς ἀπαγορεύεται στὰ πλαίσια τῆς θρησκευτικῆς οὐδετερότητας), τότε θὰ καλυφθεῖ τὸ κενὸ ἀπὸ κάποιον ἄλλον, τὸν μόνο ποὺ (ὑποστηρίζει ὅτι) δικαιοῦται νὰ ὑπάρχει καὶ νὰ ὁμιλεῖ ὡς Ἀλήθεια. Ἀλλὰ ὅταν ἡ συλλογικὴ ἠθικὴ καὶ οἱ στοιχειώδεις ἀντιλήψεις θεωρηθοῦν ἁπλὰ ζητήματα ψηφοφορίας ἢ πολιτικοῦ συσχετισμοῦ ἰσχύος (δημοκρατικὴ ἢ αὐταρχική, ἀντίστοιχα, ἄθεη πολιτικὴ λογική), ἀποϊεροποιημένα, τότε ξεπροβάλλει ὁ ὁλοκληρωτισμός.

* Σὲ χαρακτηριστικὴ ἀντίθεση μὲ τοὺς δεξιούς, ποὺ ἦταν μαζικὰ κρατικοδίαιτοι ὣς τὸ 1981 (ἤθελε πιστοποιητικὸ κοινωνικῶν φρονημάτων) ἀλλὰ ὅταν τοὺς πῆρε τὴ μπουκιὰ ἀπ’ τὸ στόμα τὸ ΠΑΣΟΚ, ἔγιναν ἀντικρατιστές, καὶ κλεῖστε τὴν ΕΡΤ καὶ Κλαυθμῶνος.

ΥΓ Στὴν πραγματικότητα, ἡ διαμάχη νεοφιλελεύθερων-σοσιαλδημοκρατῶν ἦταν καὶ εἶναι ἕνα κουκλοθέατρο, ἀφοῦ οὔτε οἱ περὶ τὸ Κράτος νοιάζονταν (ὡς αὐτονομημένος μηχανισμὸς) πάρα πολὺ γιὰ τὰ ἐκτὸς Κράτους, ἀλλὰ οὔτε καὶ οἱ κάθε εἴδους ἀντικρατιστὲς νεοφιλελεύθεροι ἤθελαν κάτι ἄλλο ἀπὸ τὸ νὰ κατευθύνονται οἱ πόροι τοῦ Κράτους στὶς δικές τους ἐπιχειρήσεις («δημόσια ἔργα», κρατικοδίαιτος ἰδιωτικὸς τομέας κ.λπ.). Ἐδῶ, ἡ ἀνάλυση τοῦ Κονδύλη γιὰ τὸ νεοελληνικὸ κράτος (εἰδικά, τὶς ἀπαρχές του) εἶναι κλασσική.

Advertisement